Angst bij presenteren: hoe kun je spreekangst gemakkelijk overwinnen?

Angst die je voelt bij presenteren, spreekangst, is meer dan 'presenteren spannend vinden'.
En de gewone dingen helpen niet: oefenen; weten wat je moet doen; tips om het goed te doen; een schouderklopje: ze zijn allemaal nutteloos als het op spreekangst aan komt.

En spreekangst blijft. Soms lijkt het zelfs met iedere presentatie erger te worden.

De ernst van spreekangst kent drie niveaus:

Het eerste niveau, de meest milde, maakt je werk oncomfortabel. Je voelt druk, je voelt je beperkt en daardoor zijn je presentaties minder mooi, minder inspirerend dan dat je wilt. Minder goed dan ze zouden kunnen zijn.

Het tweede niveau is sterker: je lichaam gaat op 'alarm' waardoor anderen ook aan je zien dat je de angst hebt. Je hartslag gaat omhoog, je krijgt adrenaline in je bloed, je ademhaling verandert, je wordt rood en je gaat trillen.

Op het derde niveau verlies je de beheersing over je eigen lichaam. Je brein gaat op slot, waardoor je een black-out krijgt. Sommige mensen gaan zelfs hyperventileren en kunnen daardoor hun bewustzijn verliezen.

De schade als je spreekangst niet aanpakt

Waarschijnlijk vermijd je situaties waarin je zichtbaar bent. Je gaat niet voor de groep om over je werk te vertellen. En in bijeenkomsten houd je je stil, ook al heb je goede ideeën.

In mijn werk heb ik bij veel mensen de schade gezien van dit opstapelen van allemaal kleine, gemiste kansen. Na vijf, soms tien jaar vermijding belandden velen van hen op plekken waar ze maar een fractie van hun talent konden laten zien.

Collega's waren al voorbij gestormd en deden mooi werk. Iets wat zij ook zouden kunnen, als ze zich zouden durven laten zien. Maar ze hadden niet eerder een oplossing gezien voor hun spreekangst.

Spreekangst is venijnig

Spreekangst is venijnig en er is geen basale aanpak om het op te lossen. Slimme tips, 'weten dat je het kunt' en een speciale aanpak van je manier van presenteren zijn geen garantie dat je niet voor de bijl gaat.

Dat komt omdat spreekangst, zoals vele andere angsten, een beschermingsreactie is vanuit je onderbewuste brein. Je onderbewuste, of Systeem-1 zoals het tegenwoordig vaak genoemd wordt, is de automatische piloot die op basis van ervaringen en intuïtie heel snel besluiten neemt. Het is ook dat deel van je brein dat zorgt dat je overleeft. Het beschermt je voor gevaarlijke situaties.

Je bewuste brein, Systeem-2, is de andere kant: het is dat deel van je brein waarmee je rationele besluiten neemt. Het deel van je brein waar je volledige controle over hebt en waarmee je jouw presentaties doet.

Spreekangst ontstaat op het moment dat je onderbewuste brein dat meekijkt, besluit dat wat je aan het doen bent gevaarlijk is. En dat gevaar moet bestreden of vermeden worden.

Om het erger te maken: vanuit je bewuste brein kun je niet in je onderbewuste brein kijken om te zien wat het aan het doen is: Je weet eigenlijk niet precies waarom je bang wordt. En rationeel gezien is het ook niet nodig: je weet dat de mensen voor wie staat aardig voor je zijn. Bovendien weet je dat je het verhaal kunt vertellen. Maar dat helpt niet: je onderbewust ziet gevaar en roert zich.

Om het nog erger te maken: je onderbewuste, Systeem-1, heeft veel meer macht over je lichaam dan je bewuste brein. Met Mindfullness of positieve overtuigingen kun je vanuit je bewuste brein je onderbewuste wel een beetje sussen. Maar als je onderbewuste besluit dat het nu toch echt wel tijd wordt om te vluchten, is je bewuste brein niet sterk genoeg om dat te voorkomen.

Waarschijnlijk ken je dat machteloze gevoel wel: dat je weet dat je het kunt, dat je jezelf goed hebt voorbereid, maar dat spreekangst het overneemt en je het presenteren onmogelijk maakt.
Letterlijk: je staat er bij en je kijkt ernaar en je kunt er niets tegen doen.

Waarom ik de strijd met spreekangst aanging

Ik ben Arjan Rooyens en nee, ik heb zelf nooit spreekangst gehad. Maar ik heb vaak en van dichtbij de destructieve kracht en gevolgen ervan gezien. Sinds 2000 geef ik trainingen. Veel op gebied van pitchen, presenteren en debatteren.

In 2007 was ik co-trainer bij een training van provinciale politici van een grote Nederlandse politieke partij (toevallig, met mijn achtergrond train ik meestal mensen uit het zakenleven). Na een ochtend algemene training door Lars Duursma, begeleidde ik een subgroepje van drie mannen en één vrouw. Ik hielp ze een pleidooi voor te bereiden, die ze aan het einde van de dag zouden gaan geven.

Eén man had alles om succesvol te worden in de politiek: welbespraakt, goed uiterlijk, warme stem, fijn karakter. Iemand die binnen enkele jaren heel bekend zou kunnen worden in de landelijke politiek. En zijn pleidooi zat ook goed in elkaar. Belangrijk onderwerp, goede opbouw, mooie voorbeelden. Toen kwam het eind van de dag. Hij was aan de beurt om zijn pleidooi te doen. Hij liep naar voren, ging er staan en zijn 11 collega's keken toe. En toen... ging het mis. Ik keek in zijn ogen en zag wat de anderen ook zagen: Angst.

En ik wist meteen dat er geen redden aan was. Alles wat hij geleerd had: het zou niet helpen. Je kunt nog zoveel weten, maar je kunt geen mensen inspireren als je angst voelt. Je kunt niet als leider zeggen: we moeten daar heen, 'maar ik ben wel bang'.

Die avond ging ik zelf met een knoop in mijn maag naar huis: dit moét ik kunnen oplossen. Ik moet weten wat het is, waar het vandaan komt en hoe je iemand er vanaf kunt helpen.

De aanpak: het Terra Traject

In die tijd volgde ik een 3-jarige post HBO opleiding tot trainer en coach. Ik leerde veel technieken en methoden uit heel veel verschillende scholen van coaching. Van NLP, TA tot systemisch werk - als de vaktermen je iets zeggen. In mijn hoofd speelde steeds die vraag: "Hoe los je spreekangst op?" In 2008 had ik een eerste aanpak ontwikkelt en die ik ging gebruiken. In 2009 had ik deze verder verfijnd en ontwikkeld. Hij bleek goed te werken en leverde consistent de doorbraak die mensen zochten.

Vanaf dat moment ben ik het traject in zijn huidige vorm breed gaan aanbieden aan bedrijven en mensen die deze doorbraak nodig hadden. Honderden mensen hebben sindsdien het traject gevolgd. Een aantal voorbeelden:

De carrière stap

Een jongeman, 34 jaar, kreeg de kans om voor een wereldwijd bekend food merk de inkoop en logistiek voor Europa, Midden Azië en Afrika te gaan doen. Hij deed dit al voor Nederland en de Benelux. Het was een prachtige kans, maar hij vond zijn huidige baan al heel spannend. Hij was als de dood dat hij een fout zou maken en dat 'ze' dan zouden ontdekken dat hij eigenlijk helemaal niet zo goed was. Een irrationele angst, want hij deed zijn werk al jaren perfect.

Nu rapporteerde hij wekelijks aan de manager wiens rol hij zou overnemen. In zijn nieuwe functie zou hij direct gaan rapporteren aan de board en hij heel erg op tegen die meetings.

Hij wilde 'nee' zeggen vanwege die angst, maar ook 'ja' zeggen vanwege de mooie kansen en internationale ervaring. Hij kwam naar mij om die angst te overwinnen. Dat is gelukt: de angst is weg. Hij heeft 'ja' gezegd en de stap gemaakt. Zijn verlangen is uitgekomen: hij leert veel van zijn reizen en hij kan er nu enorm van genieten. Soms moet hij onbekend terrein op om nieuwe wegen te gaan. Niet meer bang om te falen, kan hij nu kijken naar wat er op hem afkomt en daar een succes van maken.

De succesvolle onderneemster

Ze was verliefd, getrouwd, en moeder van twee jonge kinderen. En op een dag zag ze een gat in de markt waarvoor ze een product bedacht. Haar bevlogenheid en de kracht van haar idee bleven niet onopgemerkt: nog geen twee jaar nadat ze gestart was werd ze op een groot evenement tot winnaar gekozen in haar categorie. Het in ontvangst nemen van de prijs was de grootste nachtmerrie die ze ooit had meegemaakt.

Zoveel mensen die naar haar kijken, zoveel aandacht. Diep van binnen voelde ze dat dit niet mocht. Ze mocht geen aandacht hebben, ze mocht niet daar staan en vrolijk zijn en feest vieren. Ze had het gedaan, hard gewerkt en verdiend, maar het voelde zo verkeerd. Ze hield dat dankwoord heel kort. Ze voelde dat de toehoorders haar bevlogenheid wilde voelen, maar het lukte haar niet.

De nachtmerrie ging door toen ze naar aanleiding van die prijs allerlei uitnodigingen kreeg voor interviews en voor televisie. Ze zat op de WC op haar mobiel te zoeken wat eraan te doen was, toen ze mij vond. We zijn dezelfde week nog gestart. De doorbraak kwam de tweede sessie, een week later.

Nu staat ze met dezelfde bevlogenheid in de spotlights als waarmee ze haar bedrijf runt. Maar voor haar nog belangrijker is dat ze haar kinderen kan laten zien dat successen gevierd mogen worden.

Iets terug doen voor de maatschappij

Een statige man. Hij was eind vijftig, al jaren actief in het openbaar bestuur. Recent had hij gekozen om verder te gaan dan alleen Nederland. Hij was voorzitter geworden van een stichting die ontwikkelingshulp organiseert voor arme landen. Hij sprak er gepassioneerd over. Het was belangrijk, voor hem, voor de arme mensen, voor de wereld. De voorzittersrol hield alleen ook veel onverwachte presentatiemomenten in. Een spontane cheque-uitreiking, een dankwoord voor een bedrijf dat zich had ingezet. Veel vaker dan in zijn werk kwam hij in situaties waarop hij zich niet kon voorbereiden. En dat vond hij heel spannend.

Hij moest van zichzelf altijd ongenaakbaar zijn, van onbesproken gedrag. Anders zouden de mensen over hem gaan praten, de wereld zou zich tegen hem keren en hij zou weggestuurd worden. Dat had hij nooit meegemaakt, maar dat voelde hij wel zo. Heel sterk zelf.

Wat als hij zich zou verspreken? Wat als hij iemand zou vergeten te noemen? De angst dat die fout er aan zat te komen was zo groot dat het zijn werk als voorzitter ernstig bemoeilijkte. Hij voelde zijn passie voor de stichting, maar alleen als hij niet in de spotlights stond. Stapte hij wel daarin, dan werd hij heel strak en nauwkeurig. De bevlogenheid was onmiddellijk weg.

Hij wilde voorzitter blijven en dit beter kunnen. Met die vraag kwam hij bij mij. Het Terra Traject gaf hem heel veel inzichten in zichzelf en veel mooie ervaringen. Hij heeft nu veel meer rust, rust die hem sterker maakt als voorzitter. Als hij spreekt kan hij vertellen over hoe belangrijk het werk is dat ze doen. En de mensen zijn muisstil. Hij geniet enorm van die momenten en is dankbaar dat hij dit werk kan doen.

Waarom de logische aanpakken niet werken

Als je naar oplossingen voor spreekangst zoekt kom je veel aanpakken tegen die niet, of maar heel beperkt werken. Er zijn drie groepen aanpakken waarvan ik weet dat ze niet werken. Ik weet dit omdat mensen die bij mij komen vaak één van deze aanpakken geprobeerd hebben met weinig resultaat of met terugval na enige tijd.
Dit zijn ze:

1. Alles wat als aanpak heeft 'doen en zien dat je het kunt' helpt niet tegen spreekangst. Waarschijnlijk heb je zelf al ervaren dat dit zo is. Dit soort trainingen zijn voor mensen met weinig spreekervaring. Zij voelen de spanning voor het nieuwe, het onbekende. Dan helpen deze trainingen wel. Er is dan een brede keuze: van improvisatietoneel, podiumkust, tot groepstraining. Ze bouwen bij hen een beetje aan hun zelfvertrouwen.
   
   Als je echt spreekangst hebt helpen deze trainingen niet: je voelt bij ieder volgend presentatiemoment de druk om 'niet te falen'. Na een presentatie kun je dan alleen terugkijken met het gevoel 'dat heb ik overleefd'. Op die basis kun je geen zelfvertrouwen opbouwen. Het blijft daardoor spannend en je verwacht dat er een moment komt waarop je wel faalt. Veel oefenen of presentatietechnieken leren helpt daarom niet tegen spreekangst.
    
2. Aanpakken met het thema 'Onderzoek welke gedachten je hebt over presenteren - weet dat ze niet waar zijn' helpen niet. Deze komen voort uit bijvoorbeeld NLP en Voice Dialogue. Ze werken met analyse van je gedachten. Vanuit je bewuste brein is het moeilijk te achterhalen wat er daadwerkelijk in je onderbewuste speelt en dus naar de echte kern te komen. Daar komt bij dat je onderbewuste veel meer macht heeft over je lichaam dan je bewuste brein. Als je onderbewuste besluit dat het gevaarlijk is je moet vechten of vluchten, kun je vanuit je bewuste brein niets meer doen of zeggen om dat ongedaan te maken.
    
3. Aanpakken die gericht zijn op het wissen van een stimulus-respons reactie. In NLP wordt dit een Pattern Interrupt genoemd. EFT en EMDR zijn daarvan de bekendste technieken. Dit zijn technieken die alleen goed werken bij trauma's, zoals bijvoorbeeld bij een ernstig auto-ongeluk. Als je dat hebt gehad, voel je daarna angst als je weer in een auto stapt. Je brein heeft dan geleerd: stimulus: 'ik stap in een auto' - response: 'straks krijg ik een ongeluk en ga ik dood'. Met doodsangst tot gevolg. Met EFT en EMDR kun je deze angstreactie effectief wissen.
   
   Het lastige is dat spreekangst op een meervoudig trauma lijkt. Je kent dat waarschijnlijk wel: de angst die je bij spreken voelt, meldt zich ook in mindere intensiteit in andere situaties. Bijvoorbeeld als toeschouwer, of in sociale settings. Die voelen dan ook 'oncomfortabel'. Als je met EFT of EMDR de specifieke presentatie-angst wist, zal je brein ontdekken dat in de serie 'situaties waar ik aandacht krijg' de angst voor presentaties mist. Je brein heeft dan een mechanisme om die angst te hercreëren, waardoor je terugvalt. Die terugvaltijd is 3 tot 15 maanden.

Alleen de reis naar de bron helpt

Door af te strepen wat allemaal niet werkt, bleef maar één mogelijkheid over: het enige wat echt helpt is om de reis naar de bron van je angst te maken en te kijken wat daar is.

De bron van je angst heeft altijd een reden van ontstaan en een functie. En die reden van ontstaan en functie zijn bijna altijd nu niet meer geldig. Dat komt mede omdat je onderbewuste geen gevoel voor tijd heeft. Eenvoudig gezegd: wat je als kind besloot dat waar of belangrijk is, is nu nog steeds geldig. Door de oorsprong van je angst en waar je hier-en-nu bent bij elkaar te brengen ontstaan nieuwe inzichten bij je. Nieuwe inzichten die direct maken dat je angst verdwijnt.

Al het andere wat je leert om met de angst om te gaan of wat je leert om de angst te negeren, is beperkt in zijn effectiviteit.

Om de reis terug naar de bron met je te maken, gebruik ik veel ervaringsgericht werk. Ik creëer samen met je situaties en oefeningen waarin je steeds leert over jezelf. De juiste set van oefeningen en inzichten brengt je naar de bron van je angst en uiteindelijk ook bij je persoonlijke kracht. Deze set van oefeningen heb ik het Terra Traject genoemd.

De reis gaan maken: het Terra Traject

Iedereen kan die reis met mij maken. Je hoeft geen ervaring met coaching of ervaringsgericht werken te hebben. Zelfs mensen die totaal geen ervaring op het vlak van persoonlijke ontwikkeling hadden, hebben met mij deze bijzondere reis gemaakt.

En naast dat het je angst oplost, leer je daarbij heel veel over jezelf. Over jouw kracht en je talenten. In plaats van met angst in presentatie situaties te stappen, stap je voortaan met jouw kracht naar voren. Het is belangrijk wat je vertelt, omdat jij voelt dat het voor jou belangrijk is. Een wereld van verschil. En ook hier: woorden zijn vaag, maar als je eenmaal echt ervaren hebt wat jouw kracht is, vergeet je die nooit meer. En zoek je hem vaker op.

Na het doorlopen van het Terra Traject weet jij waar je angst vandaan kwam, maar je weet zeker ook wat jouw kracht is: waar jij voor staat. Daardoor kun je jouw plek innemen en van daaruit mensen begeleiden, sturen, misschien wel leiden. Ontdekken wat jouw plek is, symbolisch 'jouw plek op aarde', is wat de naam gaf aan het traject: Het Terra Traject.

Als je besluit de reis te maken, neem ik je mee en maak drie grote stappen met je:

Stap 1 - Wat is de angst precies?

De eerste stap in het Terra Traject is om uit te zoeken wat de angst precies is. Meestal heb je wel een idee wanneer hij komt en wat er dan gebeurt met je. Maar waar je precies bang voor bent, dat weet je vaak niet. De eerste stap is om uit te zoeken wat je angst precies is, hoe hij voelt en wat de 'spookgedachten' zijn die erbij horen.

Vaak laat de angst zich samenvatten in één of twee zinnen, meestal in de vorm van een gebod of verbod.

Geboden die ik vaak tegenkom zijn: "Het moet goed zijn", "Ik moet sterk zijn", "Ik moet dit kunnen", "Als ik aandacht vraag, moet het de moeite waard zijn".

Verboden die ik vaak tegenkom zijn: "Ik mag geen fouten maken", "Ik mag geen aandacht vragen", "Ik mag er niet zijn."

Op het overtreden van zo'n gebod of verbod staat gevoelsmatig een grote straf. Rationeel weet je dat die straf niet waar is, dat die je waarschijnlijk nooit zal gebeuren. Misschien heb je hem zelfs nooit ervaren. Maar je brein is er wel bang voor. Hoe zwaarder de straf, hoe groter de angst en hoe meer je gaat proberen het goed te doen, of hoe meer je momenten van aandacht gaat proberen te vermijden.

Bij sommige mensen geeft het weten wat de angst precies is al wat rust. Het weten waarom het gebeurt en in welke situaties geeft zekerheid dat hij niet altijd en overal optreed.

Maar belangrijker is dat precies weten wat het thema is, de sleutel is om reis te gaan naar de bron.

Stap 2 - Waarom is die angst er? Wat is de bron?

Met het thema van je angst als sleutel ga ik met je op reis naar de bron van de angst. Ik ga met je kijken waarom je bang bent om die regel te overtreden en waar die straf, die erop staat, vandaan komt.

Er zijn verschillende bronnen waaruit zo'n angst ontstaat. Dat kan een trauma zijn: je hebt iets meegemaakt waardoor je brein besluit: "Dat nooit meer."

Maar het kan ook zijn dat je iets is voorgedaan (of aangedaan) waardoor je de angst ontwikkeld hebt. In dat geval lijkt het wel alsof spreekangst erfelijk is. Je vader of moeder kent hem of doet hem ook.

Afhankelijk van welk type angst je hebt is de weg terug naar de bron en de aanpak die ik met je daarbij doe, anders.

De doorbraak ontstaat op het moment dat je aankomt bij het moment waarop de angst ontstaan is. Je ziet dan de context waarin de angst nodig was. Waarom hij belangrijk was en noodzakelijk was. En je ervaart ook dat hij nu niet meer van toepassing is. De crux zit hem in dat 'ervaren', je kunt dingen wel weten, maar zijn ze ook echt waar voor je?

Na deze sessie ontstaan nieuwe inzichten en ontstaat nieuwe ruimte. Vrijheid om nieuwe wegen te gaan.

Stap 3 - Wat is jouw persoonlijke kracht?

In de laatste stap, tevens de laatste sessie, toets ik eerst met je of de angst inderdaad minder is geworden. Of, wat we gedaan hebben, het juiste was. Ook laat ik je jouw persoonlijke kracht voelen en leer ik je een manier om direct in die kracht te komen.

Het Terra Traject maakt je vrij van angst. Als je in het middelpunt van de aandacht staat, is het fijn om dit zonder angst te kunnen. Maar nog beter is het om dit vanuit jouw persoonlijke kracht te kunnen doen. Dan kunnen inspiratie, overtuigingskracht en leiderschap pas echt ontstaan.

Persoonlijke kracht of persoonlijk leiderschap zijn vaak holle woorden, maar in deze sessie maak ik deze heel concreet, heel specifiek en heel voelbaar voor jou.

En ik leer je een methode om op jouw commando in één keer in je kracht te komen. Zodat je hem kan oproepen als je hem nodig hebt. Dit is een opstap naar de vaardigheid of routine om altijd vanuit je kracht te presenteren.

Ter afsluiting laat ik je een stuk presentatie doen en help ik je om alle geleerde lessen daarin bij elkaar te brengen: Een mini masterclass presenteren.

De resultaten

• Na de drie sessies wordt je niet meer overvallen door spreekangst.
• Je hebt ook geleerd over jezelf en over waarom je ooit bang was. Je kreeg een inkijkje in jouw persoonlijke geschiedenis en hebt geleerd over hoe jij de dingen doet.
• Je hebt geleerd wat je persoonlijke kracht is en hoe deze voelt.
• En je hebt geleerd om op commando die persoonlijke kracht te kunnen oproepen.
• De combinatie van deze resultaten maakt dat je zelfvertrouwen kunt opbouwen in presenteren: Bij iedere presentatie die hierna volgt zie je meer van wat je kunt, heb je meer vertrouwen in de volgende en wordt presenteren leuk in plaats van spannend.

Heel praktisch

Als je denkt 'Ja, dit is voor mij, dit wil ik.' Hoe dan verder?

Onder aan deze pagina zit een aanvraagformulier. Geef je naam, contactgegevens door en vertel me kort je situatie. Ik mail je dan terug met wat tijdstippen om een kort telefoongesprek te plannen.

In dat gesprek kun je mij leren kennen en kan ik je wat verdiepingsvragen stellen om te kijken waar je precies mee zit en of ik je inderdaad kan helpen.

Als we besluiten te starten, prikken we de tijdstippen voor de drie sessies. Die zijn 2,5 uur en vinden plaats op mijn locatie in Delft, Breda of Utrecht. Tussen de eerste en tweede sessie zit 1 week, tussen de tweede en derde zit 2 weken.

De sessies vinden plaats onder volledige vertrouwelijkheid. Als dat belangrijk voor je is, hoeft niemand buiten ons te weten dat je dit traject volgt.

De totale kosten voor het gehele traject zijn eur 1247,- ex BTW. Dat is inclusief alle kosten.

Wat zijn de garanties? Werkt het altijd?

Het Terra Traject werkt bijna altijd om spreekangst op te lossen. In heel uitzonderlijke gevallen werkt het traject niet. Om te voorkomen dat we veel tijd investeren en niet tot een resultaat komen, heb ik drie toetsmomenten in het traject ingebouwd:

1. Het eerste toetsmoment is ons telefonische contact. Als je wilt starten zal ik je bij ons eerste telefoongesprek een aantal vragen stellen om te kijken of je coachbaar bent. Dat wil zeggen: kun je het traject aan? En: Is het traject het juiste voor jou om op dit moment te doen? Voor mensen met een depressie, burn-out of pervasieve stoornis is dit traject niet geschikt of niet het eerste wat iemand moet doen.
    
2. Het tweede toetsmoment is bij de eerste sessie. Ik kijk dan met je of de weg vrij is om het pad helemaal te lopen. In heel zeldzame gevallen (ongeveer één op de 30 mensen die ik begeleid) is deze weg niet vrij. Zo kan in zeldzame gevallen de spreekangst zelf in de weg liggen om naar de bron van dezelfde angst te komen. Er moet dan een langere weg gelopen worden om naar de bron te komen. Het traject 'De lange weg naar huis' is daarvoor ontwikkeld. In dat geval spreek ik dit ander traject met je af of verwijs je door.
   
   Soms ook komen thema's boven die te groot om in het Terra Traject op te lossen. Als ik iemand begeleidt waarbij de angst gerelateerd blijkt aan seksueel misbruik, ernstige verwaarlozing of geweld, dan zal ik daarvoor een speciaal traject aanbevelen. Drie sessies is te weinig om zoiets te helen.
   
   In deze zeldzame gevallen waarin we besluiten om niet door te gaan, ben je verder geen vergoeding aan me verschuldigd.
    
3. Het derde toetsmoment is de derde sessie. Daarin toets ik of de angst aan het verdwijnen is. Dat is al duidelijk voelbaar na 2 weken. In uitzonderlijke gevallen is er niet één maar zijn er twee angsten die tot spreekangst leiden: de zogenaamde dubbele knoop. In dat geval doe ik een extra sessie met je op dat nieuwe thema wat tevoorschijn is gekomen. Anders zou het rendement wat je uit het traject haalt beperkt zijn.
   
   In heel uitzonderlijke gevallen werkt het traject dus niet. Maar in die gevallen kan ik je wel vaak helpen naar een andere oplossing.

Alsjeblieft, doe het nu

In de jaren dat ik mensen begeleid heb ik veel blijdschap gezien, over de nieuwe wegen die mensen kunnen gaan als ze vrij zijn van spreekangst. Dat het eigenlijk wel mee viel om er te komen. En dat presenteren eigenlijk wel heel leuk is.

Maar veel mensen hebben te lang gewacht om er aan te werken om die angst voor presentaties op te lossen. Wachten en hopen dat het over gaat. Niet weten of het opgelost kan worden. Al helemaal niet weten hoe.

En na die lange tijd komt dan ook vaak het verdriet van alle gemiste kansen. Kansen om te laten zien wat je doet, wat je al hebt bereikt. Hoe goed de dingen zijn die je al hebt gedaan. Maar ook mogelijkheden. "Als ik maar gedurfd had om me te laten horen..."

En dan komen ze erachter - vijf of soms tien jaar later - dat het eigenlijk niet nodig was om bang te zijn. Dat het eigenlijk redelijk eenvoudig en snel op te lossen was. En dan komt de realisatie: als ik dat die jaren eerder gedaan had. Hoe had mijn leven er dan uit gezien? Wat had ik dan intussen bereikt? Waar sta ik nu en waar had ik kunnen staan? Het verdriet om gemiste kansen...

Laat dit je alsjeblieft niet gebeuren. Belemmert spreekangst je? Doe er dan nu iets aan. Voor jezelf, voor jouw toekomst.

Starten met het overwinnen van je spreekangst

Herken je jezelf in wat ik beschreef? Wil je die spreekangst oplossen? Wil je dat met mij doen?

Vul dan het onderstaand aanvraagformulier in.

Als we dan starten, begeleid ik je in het Terra Traject. Dit traject is speciaal ontwikkeld om spreekangst op te lossen met persoonlijke coaching.

Het traject bestaat uit drie sessies van 2,5 uur waarin ik je persoonlijk begeleid. De totale investering voor dit traject is eur 1247,- ex BTW. Dat is inclusief alle overige kosten.

Vul het onderstaand aanvraagformulier in. Vertel me kort je situatie.

Ik mail je om een telefonische kennismaking te plannen.

Voor- en achternaam:

Telefoon:

E-mail:

Uw vraag:

 

Of je kunt ook bellen met het secretariaat voor een telefonische afspraak, via nummer 070 - 326 30 52 of stuur een mail naar Arjan@VuurEnSchenen.nl